Τα επιτραπέζια παιχνίδια

  1. Παρουσίαση του μαθήματος:

2. Τι είναι τα επιτραπέζια παιχνίδια;  

Είδη & ιστορία των επιτραπέζιων παιχνιδιών:

Επιτραπέζια ονομάζονται τα παιχνίδια που παίζονται πάνω σε ταμπλό (Board Games, στα αγγλικά). Μπορούν να συμμετέχουν 2 ή περισσότερα άτομα και κύριος σκοπός είναι η διασκέδαση και, σε άλλες περιπτώσεις, η αποκόμιση γνώσεων ή η νοητική άσκηση. Ο ανταγωνισμός που πολλές φορές υπάρχει είναι σημαντικό στοιχείο στην εξέλιξη του παιχνιδιού, ένας πιο γενικός όρος θα ήταν η ευγενής άμιλλα.
Υπάρχουν διαφόρων ειδών επιτραπέζια παιχνίδια, που κυρίως διακρίνονται σε κλασικά και σύγχρονα. Στα σύγχρονα επιτραπέζια παιχνίδια κατατάσσονται και τα παιχνίδια ερωτήσεων.

Κλασικά Επιτραπέζια Παιχνίδια

Το τάβλι είναι το αρχαιότερο επιτραπέζιο παιχνίδι που παίζεται μέχρι σήμερα

• Σκάκι: Το γνωστό κλασικό, υψίστης λογικής παίγνιο που αναπαριστά μια πραγματική σύγκρουση δύο βασιλείων.
• Τάβλι: Το πλέον λαϊκό παιχνίδι για πολλούς λαούς, εδώ και πολλά χρόνια. Στο τάβλι υπάρχουν διάφορες εκδοχές παιχνιδιών όπως πόρτες, πλακωτό και φεύγα που κυρίως βασίζονται στον έξυπνο χειρισμό του παίκτη μόνο με πούλια. Το παιχνίδι παίζεται με ζάρια.
• Φιδάκι: Διασκεδαστικό επιτραπέζιο παιχνίδι στο οποίο υπάρχουν ορισμένα επίπεδα, τα οποία ανεβαίνεις εάν πέσεις σε βάση σκάλας και κατεβαίνεις εάν πέσεις σε στόμα από φιδάκι.
• Γκρινιάρης: Παιχνίδι που 2 έως 4 άτομα ξεκινούν από ξεχωριστή βάση και πρέπει να ολοκληρώσουν 4 γύρους στο ταμπλό, παραμένοντας σώοι. Δηλαδή χωρίς κάποιος άλλος παίκτης να τους αναγκάσει να βρεθούν στην αρχή, απλά πατώντας στο τετράγωνο που βρίσκονται.
• Τρίλιζα: Σκοπός είναι να σχηματίσεις τις περισσότερες τριάδες (τρίλιζες) με τα πούλια σου, στα προσχεδιασμένα τετράγωνα, χωρίς να σε εμποδίσει ο αντίπαλος.
• Ντάμα
• Γκο: Παραδοσιακό Κινέζικο επιτραπέζιο

 

Σύγχρονα Επιτραπέζια Παιχνίδια

• Monopoly: Παιχνίδι αγοραπωλησίας ιδιοκτησιών
• Scrabble: Παιχνίδι λέξεων
• Trivial Pursuit: Παιχνιδι ερωτήσεων
• Pictionary: Παιχνίδι ζωγραφικής
• Taboo: Παιχνίδι περιγραφής λέξεων
• Το Παιχνίδι της Ζωής: Παιχνίδι με όλα τα στάδια της ζωής

 
Η ιστορία των επιτραπέζιων παιχνιδιών
Επιτραπέζια παιχνίδια έχουν παιχτεί στους περισσότερους πολιτισμούς και κοινωνίες σε όλη την διάρκεια της ιστορία του ανθρώπου. Πολλές φορές  ακόμη και πριν από την ανάπτυξη του αλφαβήτου και της γραφής.  Πολύτιμες πληροφορίες για τα αρχαία επιτραπέζια παιχνίδια μας δίνουν μια σειρά από σημαντικά ιστορικά μνημεία, έργα τέχνης, καθώς διάφορα έγγραφα που έχουν βρεθεί σε σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους στη Μέση Ανατολή και στη Μεσόγειο.

 

Το παιχνίδι Senet

Η γενικότερη επικρατούσα θεωρία θέλει τα πρώτα επιτραπέζια παιχνίδια να παρουσιάζονται στην Αίγυπτο της 4ης χιλιετίας π.Χ.. Παρόλο που δεν έχουν σωθεί εγχειρίδια με τους κανόνες, παρατηρούμε την ύπαρξη παιχνιδιών, όπως το Senet, (βλέπε παραπάνω εικόνα), το οποίο εικονίζεται σε μια τοιχογραφία που βρέθηκε στον τάφο του Merknera. Γύρω στο 3.000 π.Χ. χρονολογείται και ένα άλλο αιγυπτιακό παιχνίδι το Mehen.

Ένα αρχαίο τάβλι βρέθηκε στην Burnt City στο Ιράν και το οποίο χρονολογείται πριν από το 3.000 π.Χ.

Το Βασιλικό Παιχνίδι του Ουρ, που βρέθηκε στο Ιράκ τη δεκαετία του 1920.

 

Ένα από τα πιο παλιά  επιτραπέζια που έχει βρεθεί είναι το «Βασιλικό Παιχνίδι του Ουρ» ή αλλιώς το «Παιχνίδι των 20 τετραγώνων», που βρέθηκε σε ανασκαφές στο Ιράκ και χρονολογείται πριν από το 2.600 π.Χ.. Παρόλο που κανείς δεν είναι σίγουρος για τους κανόνες, οι περισσότεροι θεωρούν πως οι μετεξελίξεις του οδήγησαν στο σημερινό τάβλι, το οποίο έτσι θεωρείται το αρχαιότερο επιτραπέζιο παιχνίδι (μαζί με αυτό που βρέθηκε στο γειτονικό Ιράν) που υπάρχει ως σήμερα.

 

Από τη Μεσοποταμία και την Αίγυπτο θεωρείται πως αρκετά παιχνίδια πέρασαν στη συνέχεια στο μεσογειακό χώρο και κυρίως στην Ελλάδα. Στη συνέχεια μέσω των Ελλήνων και των Ρωμαίων εξαπλώθηκαν στην υπόλοιπη Ευρώπη και μέσω αυτής στον υπόλοιπο κόσμο.

Επιτραπέζια παιχνίδια έχουν βρεθεί και στην Κίνα, ενώ αναφορές γι' αυτά υπάρχουν στα Ινδικά Έπη.

 

Επιτραπέζια παιχνίδια στην Αρχαία Ελλάδα

 

Αμφορέας του 530 π.Χ. (δημιούργημα του αγγειοπλάστη Εξηκία) ο οποίος απεικονίζει τον Αχιλλέα και τον Αίαντα κατα τον Τρωικό πόλεμο να παίζουν το επιτραπέζιο παιχνίδι που ονομαζόταν " ΠΕΝΤΑΓΡΑΜΜΟΝ "



Στην Αρχαία Ελλάδα τα επιτραπέζια παιχνίδια ονομάζονταν Πεττεία που σήμαινε το παίξιμο των πεττών, το άθυρμα (παιχνίδι) που συνδύαζε την εκπαίδευση και την ψυχαγωγία.

Τα παιχνίδια που παίζονταν με πιόνια/πεσσούς ονομάζονταν πεσευτικά. Χωρίζονταν σε δύο κύριες κατηγορίες στα παιχνίδια διαδρομής και τα παιχνίδια θέσεων όπου τα πιόνια περικυκλώνουν, παγιδεύουν ή αφαιρούν τον αντίπαλο.

Τέτοια παιχνίδια ήταν: οι Πόλεις (ή Πόλις), η Τηλία (τάβλι), το Χώρα Παίζειν, το Ζατρίκιον (βλέπε παραπάνω), οι Γραμμαί, οι Πέντε γραμμαί, η Εννεάδα, το Τριοδίν (πρόγονος της σημερινής Τρίλιζας),  και ο Διαγραμμισμός (ντάμα).

Ο Διαγραμμισμός, παιχνίδι που βρέθηκε στη δυτική πλευρά του Παρθενώνα

Επίσης υπήρχαν και τα παιχνίδια με ζάρια/κύβους ή κότσια που ονομάζονταν κυβευτικά.  Τέτοια ήταν: ο Αστραγαλισμός ή Αστράγαλοι ή Κότσια, τα Κυβεία, οι Πεσσοί, οι Κύβοι και τα Κόττα. 

Τα κότσια

  

Το σκάκι στην αρχαία Ελλάδα


Το Μέγα Ζατρίκιον της Κνωσσού

 

Όταν ο Βρετανός αρχαιολόγος Σερ Άρθουρ Έβανς πραγματοποιούσε ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού στα τέλη του 19ου αιώνα, έμεινε έκθαμβος όταν αντίκρισε μια μεγάλη πλάκα από ελεφαντόδοντο και πέτρα χρώματος μπλε, με γυάλινη επικάλυψη και χρυσά φύλλα. Το εντυπωσιακό αυτό εύρημα ήταν το «Μέγα Ζατρίκιον» που συνοδευόταν από πέντε πιόνια από ελεφαντόδοντο και είχε διαστάσεις 104Χ61 εκατοστά και χρονολογείται γύρω στο 1600 π.Χ.. «Το Μέγα Ζατρίκιον» ήταν ένα βασιλικό παιχνίδι ανάλογο με το σύγχρονο σκάκι και γι’ αυτό ο χώρος που ανακαλύφθηκε ονομάστηκε «Διάδρομος του Ζατρικίου».

 Βυζάντιο - Υπόλοιπη Ευρώπη

Βυζαντινό επιτραπέζιο παιχνίδι (Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης)

Επιτραπέζια παιχνίδια υπήρχαν και στο Βυζάντιο αλλά και στη δυτική Ευρώπη.

Στη Βρετανία εισήχθησαν τον 1ο αιώνα π.Χ., από τη Γαλατία, σημερινή Γαλλία. Μάλιστα, στον «Τάφο του Γιατρού», που χρονολογείται στα μισά του 1ου αι. π.Χ., βρέθηκε ένα επιτραπέζιο με 26 πούλια.

Στα περισσότερα, όπως στην παραπάνω εικόνα από τη Σκωτία, υπάρχει το ταμπλό, όπου οι παίκτες κινούν πούλια ή πιόνια. Σαν το σκάκι, το τάβλι ή την ντάμα. Να σημειώσουμε βέβαια πως τότε δεν έπαιζε ο καθένας επιτραπέζια, αλλά μόνο τα υψηλά κοινωνικά στρώματα.

 

Τα επιτραπέζια παιχνίδια σήμερα

 

 

Σήμερα πολλά επιτραπέζια παιχνίδια είναι διαθέσιμα ως παιχνίδια στον ηλεκτρονικό υπολογιστή ή στην τηλεόραση, τα λεγόμενα Videogames. Αντίπαλος πια είναι συχνά και ο υπολογιστής. Η αύξηση της χρήσης των ηλεκτρονικών υπολογιστών και η ενσωμάτωση πολλών επιτραπέζιων σε αυτόν είναι ένας από τους λόγους που έχουν οδηγήσει σε μια σχετική μείωση στις πωλήσεις και τη χρήση των καθαρά επιτραπέζιων παιχνιδιών. Με τη διάδοση μάλιστα του διαδικτύου πολλά επιτραπέζια παιχνίδια μπορούν τώρα να παιχτούν σε απευθείας σύνδεση (online σύνδεση) με πολλούς παίχτες σε ολόκληρο τον κόσμο. Μερικές ιστοσελίδες επιτρέπουν το παίξιμο σε πραγματικό χρόνο, ενώ άλλοι χρησιμοποιούν e-mail για να ενημερώνουν τους αντίπαλους παίκτες μετά από κάθε κίνηση (κυρίως στο σκάκι).

Η σύγχρονη τεχνολογία (το διαδίκτυο και η φτηνή εκτύπωση ), επηρέασε επίσης τα επιτραπέζια παιχνίδια μέσω του φαινομένου της εκτύπωσης όπου πλέον μπορείς να εκτυπώσεις και στη συνέχεια να παίξεις το αγαπημένο σου επιτραπέζιο παιχνίδι.

Παρόλα αυτά τα επιτραπέζια παιχνίδια είτε πραγματικά είτε ηλεκτρονικά εξακολουθούν να ψυχαγωγούν, να διασκεδάζουν και να συγκινούν μικρούς και μεγάλους σε ολόκληρο τον κόσμο...

 

Κυριότερη πηγή: Βικιπαίδεια